Een urgent en hartverscheurend boek

De roman Aleksandra van Lisa Weeda is een bijzonder boek om te lezen en helemaal in deze tijd waar de oorlog in Oekraïne dagelijks in het nieuws is.  Het is confronterend en noodzaak tegelijk om naast alle nieuwsberichten ook deze roman te lezen, als ondertiteling van de actualiteit. Aleksandra is een familiegeschiedenis, maar ook een geschiedenis van Oekraïne in de laatste 100 jaar, het verhaal van een familie dat maar niet loskomt van een gebied tussen Oost en West dat nooit rust vindt, tot op de dag van vandaag niet. In de loop van de tijd waren er in Oekraïne steeds verschillende machtshebbers, die alle op hun manier geweld uitgeoefend hebben op de bevolking en waar de bevolking mee heeft (moeten) leren leven. 

Gedeporteerd
Lisa’s grootmoeder Aleksandra is in 1942 vanuit Oekraine naar Duitsland gedeporteerd en heeft daarna haar land nooit meer gezien, ze is na de oorlog met een Nederlander getrouwd en in Nederland gaan wonen. Haar kleindochter Lisa gaat in opdracht van haar 94-jarige grootmoeder naar Loegansk, op zoek naar het graf van haar oom Kolja die in de strijd tussen de Russen, Oekrainers en separisten is verdwenen. 

Aan de hand van de geschiedenis van de familie beschrijft Lisa Weeda ook de geschiedenis van het geboorteland van haar grootmoeder, van de overheersing door de communisten, gevolgd door het regime van de nazi’s tot de strijd tussen de Russen, Oekraïners en separatisten in het gebied van wat de Volksrepubliek Loegansk is gaan heten in de recente geschiedenis. 

Het is geen boek om ’s-avonds voor het slapen een paar bladzijden te lezen, maar echt een boek om in door te lezen, je moet er je hoofd wel bijhouden. Achterin het boek is een stamboom opgenomen om de lezer te helpen de weg te vinden tussen alle Nikolajs. Verhalen van vroeger worden afgewisseld met het verhaal van Oom Kolja in het heden, de verhaallijnen lopen door elkaar en de verhalen worden afwisselend verteld door de geest van overgrootvader Nikolaj, de verdwenen oom Kolja, grootmoeder Alexandra en Lisa zelf.

Geborduurde stamboom
Het boek zit ook vol symboliek, een belangrijk deel van het verhaal wordt verteld door witte herten, wanneer een Don Kozak sterft dan verandert hij volgens de overlevering in een wit hert met een gouden gewei en een gouden pijl in zijn rug. Een geborduurde stamboom die Lisa meekreeg naar Oost-Oekraïne van haar grootmoeder Alexandra heeft ook een belangrijke rol. Een doek met rode en zwarte lijnen, die staan voor de levens van de familieleden, de lijnen zijn rood voor de liefde en zwart voor het verdriet, de stamboom kan alleen worden afgemaakt als het graf van oom Kolja is gevonden en door het afmaken van de stamboom krijgt zijn ziel de rust waar het naar op zoek is.  

Kortom, een urgent en hartverscheurend boek. 

Paula 
bibliotheekmedewerker in de Korenbeurs van de Bibliotheek Schiedam